"Nie zabijaj" (Ex. 20,13)

I. ŻYCIE FIZYCZNE

A) ŻYCIE JAKO DAR I WŁASNOŚĆ BOGA

Bóg jest Źródłem i Dawcą życia (Dz 3,15; 17,26—28; Hbr 2,10). Życie fizyczne jest więc darem otrzymanym od Boga (Job 12,10). Jedynie zatem Bóg jest Osobą mającą prawo to życie zakończyć lub przerwać (Job 14,5; Ps 39,5-6; 104,29; Łk 12,20; Hbr 9,27; Job 23,13-14). Człowiek nie jest absolutnym i bezwzględnym panem swojego życia, dlatego też nie ma żadnego prawa odbierania życia ani sobie, ani komukolwiek innemu. Z drugiej zaś strony człowiek jest zobowiązany do pielęgnowania życia. Słowo Boże bowiem mówi: „Albowiem nikt nigdy ciała swego nie miał w nienawiści, ale je żywi i pielęgnuje… (Ef 5,29). Stąd też pochodzi obowiązek zachowania higieny w pracy, racjonalnego odżywiania, odpoczynku, snu...

B) ZAKAZ SAMOWOLNEGO PRZELEWU KRWI

Powszechnie używany przekład: „Nie będziesz zabijał" może doprowadzić do błędnej interpretacji VI przykazania. Przeciwnicy kary śmierci i służby wojskowej bardzo często odwołują się do owego przykazania. Są nawet tacy „zagorzali jarosze", którzy w swoim fanatyzmie nie uznają spożywania mięsa, wykorzystując to jako argument przeciwko zabijaniu zwierząt. Zakaz zabijania wyraża Dekalog za pomocą rzadko występującego czasownika „RASAH", który w Starym Testamencie został użyty 46 razy, w przeciwieństwie do innych określeń: HARAG (165 razy), czy HEMIT (201 razy) itp. Ponieważ hebrajski czasownik RASAH podkreśla prywatną, samowolną sferę czynu śmierci, którą zadał człowiek innemu człowiekowi, dlatego lepiej byłoby oddać to za pomocą szokującego, ale za to jednoznacznego terminu „mordować" (por. 1Krl 21,19). Tak więc deka­logowy „zakaz zabijania" odnosi się przede wszystkim do samowolnego przelewu krwi. Już na początku dziejów ludzkości Bóg ogłosił prawo ochrony życia ludzkiego:

„Ktobykolwiek zabił Kaina, będzie ukarany siedmiokrotnie" (Gen 4,15). A po potopie Bóg powtórzył to prawo wobec Noego i jego synów: „Kto przeleje krew człowieka, tego krew musi być wylana" (Gen 9,6). Tym samym Bóg — Prawodawca zabronił wymierzania kary śmierci według osobistego osądzenia. W ten sposób w szóstym przykazaniu została położona tama przeciw prawu krwawej zemsty.

C) CZEGO NIE OBEJMUJE DEKALOGOWY ZAKAZ ZABIJANIA?

1. Użyty tu termin hebrajski RASAH (mordować) nie odnosił się do uśmiercania zwierząt, zwłaszcza ofiarnych (por. Deut 12,15).
2. Zakaz zabijania nie odnosił się również do nieumyślnego zabójstwa. Prawodawca przewidział nawet miasta ucieczki dla nieumyślnych zabójców (Num 35,9—28; Deut 19,1—10; Joz 20r por. Ex 21,13).
3. Dekalogowy zakaz zabijania nie odnosił się także do wymierzania kary śmierci przez upoważniony sąd (por. Deut 21,20-21 oraz Ex 21,23—25; Deut 19,21).
4. Zakaz zabrania, zawarty w szóstym przykazaniu nie odnosił się do „wojen Pana" (Deut 20r; Ex 17,16; Num 21,14; 31,7; 32,27; 1Sm 18,17).
5. Nie ulega żadnej wątpliwości, że zakaz ten nie odnosi się przede wszystkim do kary, którą Bóg wymierza człowiekowi we wszystkich okresach historii ludzkości — w przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości (Rz 3,23; 5,12; 6,23).

II WROGOWIE ŻYCIA FIZYCZNEGO

W trakcie całego życia człowiek jest narażony na niezliczoną ilość niebezpieczeństw. Życiu ludzkiemu zagrażają zarówno czynniki zewnętrzne (żywioły, wypadki, źli ludzie, drapieżne zwierzęta itp.), jak i wewnętrzne (cierpienia, choroby, śmierć).

A) CIERPIENIA I CHOROBY

Plan Boży związany z człowiekiem pierwotnie nie przewidywał cierpień, dopiero upadek pierwszych ludzi w grzech pociągnął za sobą surowy wyrok Boga: „Ponieważ usłuchałeś głosu żony swojej-.., przeklęta będzie ziemia z powodu ciebie! W mozole żywić się będziesz z niej po wszystkie dni życia twego! Ciemię i osty rodzić ci będzie... W pocie oblicza twego będziesz jadł chleb, aż wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty..." (Gen 3,17—19). „A do niewiasty rzekł: Pomnożę dolegliwości brzemienności twojej, w bólach będziesz rodziła dzieci..." (Gen 3,16). Dalej Pismo Święte mówi: „Człowiek na kłopot się rodzi..." (Job 5,7), „Człowiek narodzony z niewiasty żyje krótko i jest pełen kłopotu. Wyrasta jak kwiat i więdnie; ucieka jak cień..." (Job 14,1.2). Cierpienia towarzyszą człowiekowi w jego ziemskiej pielgrzymce, ale w wieczności cierpień już nie będzie (Ap 21,4)

B) ŚMIERĆ

Śmierć jest zakończeniem życia fizycznego. Jest ona konsekwencją upadku w grzech bowiem pierwszy człowiek był obdarzony życiem wiecznym (Gen 2,7. por. Gen 2,17). Od upadku człowieka wchodzi na świat śmierć (Rz 5,12; 6,23). Odtąd śmierć jest zjawiskiem powszechnym (Rz 5,12. por. 2Sm 14,14; Job 30,23; Ps 89,49; Hbr 9,27). Pismo Święte mówi, że śmierć podobnie jak cierpienia i choroby, nie będzie wiecznie istnieć, ale zostanie zniszczona, jako ostatni Boży wróg (1Kor 15,25-26. por. 2Tm 1,10; Hbr 2,14; Ap 21,4).

III GRZECHY PRZECIWKO SZÓSTEMU PRZYKAZANIU

Człowiek samowolnie odbierający życie sobie lub bliźniemu popada w kolizję z VI przykazaniem, staje się zabójcą. Rozróżniamy dwa rodzaje zabójstw: fizyczne i duchowe.

A) ZABÓJSTWA FIZYCZNE

1. Zabójstwo (morderstwo, zbrodnia)

Morderstwem nazywa się niesprawiedliwe i niesłuszne odebranie życia bliźniemu. Z zabójstwem spotykamy się już na pierwszych stronicach Biblii. Syn Adama, Kain zabija swego brata (Gen 4,8). Odtąd ponury cień Kaina i jego zbrodni przesuwać się będzie przez dzieje rodzin, plemion, narodów, znacząc historyczną „drogę Kaina" (por. Jud 11). Wiele miejsca Biblia poświęca sprawie różnego rodzaju morderstw i donosi o karach za ich popełnienie. Surowe kary, jakimi ścigano morderców świadczą o tym, że były to najgorsze grzechy piętnowane przez Biblię: „Kto przelewa krew człowieka, tego krew przez człowieka będzie przelana" (Gen 9,6). „Kto tak uderzy człowieka, że ten umrze, poniesie śmierć" (Ex 21,12). Nawet prawo azylu w tym wypadku było zawieszone (Ex 21,14). „Jeżeli kto zabije człowieka, poniesie śmierć" (Lev 24,17), „Kto zabije zwierzę, zapłaci za nie, a kto zabije człowieka, poniesie śmierć" (Lev 24,21). Słowo Boże dalej mówi, że mordercy nie odziedziczą Królestwa Bożego (Gl 5,21. por. Rz 1,29; 1J 3,15), lecz ich udziałem będzie „jezioro ogniste" (Ap 21,8. por. Ap 22,15).

2. Mordy rytualne

Pismo Święte ostro piętnuje wszelkiego rodzaju mordy rytualne jako karygodne bezprawie: „Z potomstwa swego nie będziesz oddawał żadnego na ofiarę dla Molocha i nie będziesz przez to bezcześcił imienia Boga swojego; Jam jest Pan" (Lev 18,21 — mowa o składaniu dzieci na ofiarę bóstwom pogańskim).

Chociaż Bóg zażądał od Abrahama złożenia krwawej ofiary ze swego syna Izaaka, to jednak w ostatniej chwili, stanowczo zabronił zabijać go. Wskazywało to jedynie na chęć wypróbowania wierności Abrahama wobec Boga (Gen 22r).

Mesza, król Maobitów, w czasie wojny z Izraelem ofiarował swojego syna na całopalenie (2Krl 3,26-27). Achaz, król Judzki, „własnego syna oddał na spalenie, jak to było ohydnym zwyczajem narodów, które Pan wytępił przed synami izraelskimi" (2Krl 16,1—3), w jego ślady poszedł również Manasses, król Judzki (2Krl 21,6). Dopiero Jozjasz, pobożny król Judzki, zlikwidował tzw. Tofet co znaczy „Palenisko-zgrozę", gdzie składano dzieci na ofiarę Molochowi i Baalowi (2Krl 23,10. por. Jr 7,31-32; 19,5—11; Ez 23,37.39; 16,20-21).

3. Specyficzne rodzaje zabójstw

a) ojcobójstwo (Ex 21,15; 1Tm 1,9)
b) matkobójstwo (Ex 21,15; 1Tm 1,9)
c) bratobójstwo (Gen 4,8nn; 2Sm 13,28—33; 1J 3,12)
d) dzieciobójstwo (faraon — topienie chłopców izraelskich w Egipcie —(Ex 1,15—22; Herod Wielki — rzeź dzieci — Mt 2,13.16—18)
e) zabijanie władców (Saul — 2Sm 1,1—16; Ela, król izraelski — 1Krl 16,9-10; Ben-Hadad — 2Krl 8,15)
f) zabijanie sług Bożych (Herod Antypas — morderca Jana Chrzciciela — Mt 14r; Prorocy, Apostołowie — Mt 21,34—39; 22,6-7; 23,29—37; Szczepan — Dz 7r; Apostoł Jakub — Dz 12,1-2. por. J 16,1—3)
g) zbrodnie ludobójstwa (np. II wojna światowa — 26 milionów ofiar w obozach koncentracyjnych, z tego 4 miliony w Oświęcimiu).

4. Samobójstwo

Samobójstwo jest szczególnym grzechem. Nie widzimy nigdzie, aby zwierzęta odbierały sobie życie. Każda żywa istota broni swojego życia za wszelką cenę. Jest rzeczą tragiczną, gdy człowiek sam przecina pasmo swojego życia. Popełnia bowiem przestępstwo przeciwko swej własnej istocie, wyrządzając także krzywdę osobom trzecim przez pozbawienie ich pomocy materialnej oraz spowodowanie zgorszenia przez zniesławiające domysły, które zwykle towarzyszą samobójczej śmierci.

a) Samobójstwo w starożytności

W starożytnej Grecji pozbawiali się życia na wyspie Kleos, aby nie być ciężarem dla innych. Natomiast na wyspie Leukos popełniali samobójstwo zawiedzeni kochankowie. W starożytnym Rzymie było ono uważane nawet za pewien rodzaj bohaterstwa. W pewnych wypadkach nakazywano samobójstwo jako honorowe wyjście i honorowy sposób usuwania niewygodnych przeciwników. Sokrates otrzymał polecenie, aby wypić cykutę (trucizna). Podobny wyrok otrzymał od Nerona Seneka, głośny filozof rzymski (młodszy brat Galiona, prokonsula Achai — por. Dz 18,12).

b) Samobójstwo opisane w Piśmie Świętym

Saul, pierwszy król Izraela, nie chcąc wpaść w ręce wrogów, odebrał sobie życie; podobnie uczynił jego giermek (1Sm 31,4-5). Samobójstwo popełnił Achitofel, wróg Dawida (II Sam. 15,12.31—34; 16r; 17,23). Achitofel jest jakby starotestamentowym odpowiednikiem Judasza. Podobnie uczynił siedmiodniowy król Zimri (1Krl 16,18). Odrażająco wygląda opisana przez Ewangelistów śmierć Judasza (Mt 27,3—5; Dz 1,16—20. por. Ps 41,10; 69,26—29; 109,6—19). Rozszerzając słowa Pana Jezusa na wszystkich „naśladowców Judasza" dowiadujemy się smutnej prawdy: „Byłoby lepiej dla tego człowieka, gdyby się nie narodził" (Mt 26,24b). Apostoł Paweł powiedział: „Nikt bowiem z nas dla siebie nie żyje i nikt dla siebie nie umiera. Bo jeśli żyjemy, dla Pana żyjemy..." (Rz 14,7).

Jak pospolite i powszechne jest samobójstwo świadczy fakt, że rocznie pół miliona ludzi ginie samobójczą śmiercią, w Polsce natomiast 6 tysięcy ludzi obiera sobie życie, głównie w wieku 17—24 lat.

5. Lekkomyślne narażanie życia

a) nierozumne zabawy - niewypały po działaniach wojennych, kąpiel w miejscach niedozwolonych lub nieodpowiednim czasie, nierozsądne zabawy na cienkim lodzie itp.

b) sport i wypadki drogowe - nadmierna szybkość, brawurowa jazda - „piraci drogowi", nietrzeźwość.

c) nałogi - powstają przez stałe, regularne powtarzanie tych samych złych czynów. Jest to nawyk w czynieniu zła (por. 1Kor 6,12; 10,23). Warto przy tej okazji wspomnieć o trzech rodzajach nałogów:

aa) narkomania

Jest to nałóg polegający na używaniu środków oszałamiających i odurzających. Człowiek w miarę jak przyjmuje tego rodzaju środki, zapada w stan marzeń, któremu towarzyszą uczucia przyjemnych halucynacji. Narkotyki są pochodzenia naturalnego (z roślin) lub otrzymuje się je na drodze przemian chemicznych. Do odmian narkomanii należą:

- morfinizm - nałóg używania morfiny;

- kokainizm - nałóg używania kokainy;

- heroinizm - nałóg używania heroiny;

- eteromania - używanie eteru do odurzania się; tzw. „kompoty" itp. Dziś używa się również środków chemicznych, silnie trujących: TRI, BUTAPREN, OMNIPREN, rozpuszczalniki syntetyczne itp.

Morfinę otrzymuje się z opium, ten ostatni zaś otrzymywany jest z maku. Narkotyków używano w lecznictwie (stąd narkoza), a także we wróżbiarstwie (pytie przy sanktuariach greckich). Używano ich również w czasie uroczystości, zabaw, „seansów'' i tańców obrzędowych.

bb) nikotynizm

Nikotynizm (papierosy, fajki, cygara) jest największą plagą ludzkości. Działa paraliżująco i trująco. Każdy papieros, mający pewną dawkę nikotyny, wywołuje przy spalaniu wrażenie lekkiego odurzenia, nerwowego uspokojenia. Człowiek staje się niewolnikiem tytoniu do tego stopnia, że pali wszędzie, pali cokolwiek, pali za ostatni nieraz grosz.

cc) alkoholizm

Alkohol jest najbardziej rozpowszechnionym środkiem odurzającym; stan upojenia alkoholowego znamionuje podniecenie psychiczne i wzmożone poczucie nadmiernej radości. W skutkach jednak alkoholizm prowadzi do kompletnej ruiny życia ludzkiego. W przypadku braku alkoholu zrujnowani pijacy używają denaturatu lub nawet spirytusu metylowego, bardzo silnej trucizny.

6. Okaleczenia

Ponieważ człowiek nie jest panem swojego życia, to nie może go sobie odbierać lub też kaleczyć swojego ciała. Biblia wyraźnie zakazuje wszelkiego okaleczania siebie lub bliźniego. Każde okaleczenie jest gwałtem zadanym naturze i tragicznie odbija się na zdrowiu i życiu człowieka. Kilka przykładów okaleczenia:

a) bójki, rękoczyny (ojciec w przystępie złości połamał córce ręce, w ulicznych walkach band młodzieżowych wielu chłopców zostaje trwale okaleczonych itp.).

b) okaleczenia w celu uniknięcia służby wojskowej — przestępstwo przeciwko własnemu ciału i własnej ojczyźnie.

c) dopuszczalne są okaleczenia w wypadku ratowania życia (zabiegi, operacje chirurgiczne, amputacje).

d) kastracja — jest to najdalej posunięta forma okaleczenia. Nazywana jest również sterylizacją, trzebieniem, pozbawieniem męskości lub wyjałowieniem, a polega na usunięciu narządów płciowych. Od czasów Humanizmu aż do schyłku XIX w. kastrowano chłopców, aby mogli zachować głos dziecięcy i do końca życia popisywać się nim na występach chórów lub w operach.

Historia Kościoła podaje dwa przykłady uczonych, pisarzy zw. „ojcami Kościoła", którzy byli kastratami — Abelard i Orygenes. W czasie ostatniej wojny stosowano ten „zabieg" dla zachowania czystości rasy „nadludzi" i dla zbrodniczych eksperymentów.

Biblia również wspomina o kastratach, zwanych eunuchami (rzezańcami, trzebieńcami) (Deut 23,1; 2Krl 9,32; 23,11; Iz 56,3-5; Dz 8;27—39). Pan Jezus i w tej kwestii zajął odpowiednie stanowisko: „Albowiem są trzebieńcy, którzy się tak z żywota matki urodzili, są też trzebieńcy, którzy zostali wytrzebieni przez ludzi, są również trzebieńcy, którzy się wytrzebili sami dla Królestwa Niebios. Kto może pojąć, niech pojmuje" (Mt 19,12). Cała Biblia mówi w zasadzie o małżeństwie. Pan Jezus Chrystus rozmawiał z faryzeuszami na ten temat. W przytoczonym wierszu podał wyjątkowe sytuacje, w których należałoby się wstrzymać od wstąpienia w związek małżeński:

aa) choroba, upośledzenie cielesne (od urodzenia)

bb) czasy wojny, ucisku, prześladowania (por. 1Kor 7,25—31)

cc) ślub czystości, bezżeństwa — „... którzy się sami wytrzebili dla Królestwa Niebios".

7. Eutanazja

Termin „eu-thanasia" znaczy — „dobra, łagodna, spokojna śmierć". Jest to zagadnienie szeroko dyskutowane i kontrowersyjne: czy można złagodzić komuś tortury długiej, śmiertelnej a często bardzo bolesnej choroby (np. raka), skoro dni jego i tak są policzone? Czy można ewentualnie przyśpieszyć komuś śmierć, aby właśnie „zaoszczędzić" choremu potwornych cierpień?

Dochodzi też tutaj zagadnienie uśmiercania kalek i potworków. Zagadnienie eutanazji było aktualne zwłaszcza podczas wojen, w związku ze sprawą dobijania rannych żołnierzy, by nie dostali się do niewoli i nie musieli znosić tortur (por. 1Sm 31r).

Współczesna medycyna w naszym kraju stoi na stanowisku, że zabiegi takie są niedozwolone, byłoby to bowiem wydzieraniem człowiekowi życia. „Należy ratować życie człowieka aż do końca" — głosi kodeks lekarski.

Z drugiej jednak strony proces ludzkiego umierania można dzięki postępowi w medycynie przedłużać w sposób z gruntu nieludzki. W wypadku gdy już tylko można przedłużać sztucznie samo życie biologiczne, pozbawione wszelkich funkcji duchowych, wtedy nie należałoby hamować biegu natury. W tym punkcie zaczyna się „prawo człowieka do własnej śmierci".

8. Anestezja

Jest to zagadnienie stosowania środków uśmierzających ból. Problem jednakże komplikuje się, gdy powstaje pytanie: Czy wolno używać środków uśmierzających ból, kiedy jesteśmy przekonani, że wpływają one na pogorszenie zdrowia chorego, a nawet mogą przyśpieszyć śmierć? W takim wypadku byłoby to „dobijaniem " człowieka pod pozorem, że chcemy zaoszczędzić mu boleści konania.

9. Pojedynek

Pojedynek zasługuje na potępienie, bowiem ściąga na jego uczestników dwa grzechy przeciwko szóstemu przykazaniu: po pierwsze, chęć zabicia przeciwnika a po drugie, narażanie się na śmierć. Ileż to pojedynków stoczono w przeszłości! Ile strat poniosła ludzkość przez pojedynki? Przeczytajmy „Trylogię" H. Sienkiewicza. W pojedynku zginął m.in. największy poeta rosyjski, Aleksander Puszkin. A ileż on mógłby jeszcze stworzyć arcydzieł poezji, gdyby pojedynek nie przerwał jego życia. Biblia dopuszczała jedynie pojedynek w obronie czci Boga, któremu urągano i bluźniono. Taki pojedynek stoczył Dawid z Goliatem (1Sm 17r). Największy jednak „pojedynek" w dziejach ludzkości odbył się na Golgocie. Pan Jezus Chrystus pokonał tam odwiecznego wroga Bożego i człowieka — szatana (J 12,31; 14,30; 16,11; Hbr 2,14-15; 1J 3,8; Kol 2,15; 2Tm 1,10).

10. Sztuczne poronienie (usuwanie płodu, przerywanie ciąży)

Akt małżeński powinien odbywać się według praw natury. Natomiast praktyki niezgodne z naturą: okaleczanie i sztuczne poronienia są grzechem, w ten bowiem sposób zostaje przerwane życie, któremu Bóg dał początek (por. Ex 21,22-23).

B) ZABÓJSTWA DUCHOWE

Pan Jezus Chrystus w kazaniu na Górze (Mt 5—7r) pogłębił treść szóstego przykazania. W świetle Jego wypowiedzi przestępcą VI przykazania jest nie tylko ten, kto np. morduje z narzędziem zbrodni w ręku, ale każdy „kto się gniewa na brata swego bez przyczyny" (Mt 5,21-22). Apostoł Jan natomiast pod natchnieniem Ducha Świętego napisał: „Każdy, kto nienawidzi brata swego, jest zabójcą, a wiecie, że żaden zabójca nie ma w sobie żywota wiecznego" (1J 3,15). A zatem gniew na brata (Mt 5,21-22) i nienawiść do brata (J 3,15) to zabójstwo duchowe.

a) Grzechy związane z zabójstwem

1. Gniew i nienawiść do brata (Mt 5,21-22; 1J 3,15)

2. Gorszenie, zwłaszcza dzieci (Mt 18r)

3. Nieświadomość polegająca na tym, że nie ma się określonej wiedzy odnośnie danej sprawy, a powinno się ją posiadać („Nieznajomość ustawy nie chroni od kary" — głosi prawo)

4. Uczenie nałogów oraz deprawowanie dzieci i osób nieletnich

5. Gwałt — przemoc nad dziećmi, nad podwładnymi, nad podsądnymi itp.

6. Postrach, szantaż

7. Niewłaściwe wychowanie (brak przykładu)

b) Istota zgorszenia

Gorszyć kogoś, to znaczy kogoś psuć, czynić gorszym, złym. Pan Jezus Chrystus napiętnował gorszycieli z całą bezwzględnością i stanowczością (Mt 18,6-7). Być przyczyną zgorszenia to znaczy:

1. kazać komuś grzeszyć („powiedz, że mnie nie ma w domu...!")

2. do grzechu namawiać (Gen 27,6—26)

3. zezwalać na grzech (Mt 28,11—15)

4. pobudzać do grzechu (Ef 6,4)

5. pochwalać grzech (Rz 1,32)

6. przemilczać grzechy drugich (1Sm 3,11—14)

7. nie karać grzechu (Dawid i Absalom, Heli i jego synowie. Samuel i jego synowie)

8. dopomagać do grzechu (2Krn 19,1.2)

9. bronić grzechu innych (2Sm 14,1—17)

10. radzić, jak popełnić grzech (2Sm 13,3—6).

IV GŁÓWNE PRZYCZYNY PRZEKRACZANIA SZÓSTEGO PRZYKAZANIA

1. rozluźnienie obyczajów - np. chuligaństwo, anarchia (Przyp 1,10-19)

2. gniew (Gen 27,41; 37r; 1Sm 24r)

3. nienawiść (Rz 1,30; Gl 5,21; 1J 3,15)

4. brak miłości (1J 3,14-15. por. 2Tm 3,3; Rz 1,31)

5. niezgoda (por. Mt 5,25-26) i nieprzyjaźń (Gl 5,20)

6. złośliwość (Ps 5,10; Przyp 2,14; 6,12-19)

7. pycha (Mk 7,22; Przyp 1,30; 2Kor 12,20; 2Tm 3,2)

8. chciwość (Rz 1,29; 1Kor 5,10-11; 6,10; Ef 5,3-4; Kol 3,5)

9. zazdrość (Rz 1,29; 2Kor 12,20; Gl 5,20; Mt 27,18; Mk 15,10)

10. zemsta (Rz 12,19; Deut 32,35; Lev 19,18; Mt; 5,38-42; 2Tes 1,6; Hbr 10,30; Rz 12,17-21; Ap 6,10).

V CO UŁATWIA ZACHOWYWANIE SZÓSTEGO PRZYKAZANIA

Wszystkie cnoty przeciwne wymienionym wadom. Najlepszym lekarstwem:

1. na rozluźnienie obyczajów jest karność (Rz 13,1-5; Hbr 13,17; 1P 2,13 n)

2. na gniew i nienawiść - łagodność i dobroć (Flp 4,5)

3. na niezgodę i nieprzyjaźń - wzajemne zrozumienie i pokój (Rz 12,18; 2Kor 13,11; Hbr 12,14)

4. na złośliwość - życzliwość i uprzejmość (1P 1,22; 4,8)

5. na pychę - pokora (1P 5,9)

6. na chciwość - skromność i poprzestawanie na swoim (Hbr 13,5; Flp 4,10-13)

7. na zazdrość - wzajemne poddanie i dbałość o innych (Flp 2,2-4; Rz 12,10)

8. na zemstę - przebaczenie (Pan Jezus Chrystus - Łk 23,34), Sczepan (Dz 7,60), Apostoł Paweł (2Tm 4,16).

Jedynie ucząc się od Pana Jezusa Chrystusa (Mt 11,29), patrząc na Niego (Hbr 12,2), na Jego obraz (Gl 5,22-23) i wstępując w Jego ślady (1P 2,21) możemy być zachowani od fizycznego i duchowego zabójstwa!

Za zgodą wydawnictwa "Łaska i Pokój"