"Ja, Pan, jestem Bogiem twoim, który cię wywiódł z ziemi egipskiej" (Ps 81,11)

Przymierze Zakonu (Prawa), które Bóg zawarł z Izraelem na Górze Synaj (Ex 19-24r) było jednym z największych wydarzeń w dziejach historii zbawienia. W ramach tego przymierza Bóg dał Izraelowi Zakon (Prawo), zawarty w Pięcioksięgu Mojżesza (od Księgi Exodus do Deuteronomium). Od tego czasu zaczyna się nowa karta w dziejach narodu wybranego. Potomkowie Abrahama, Izaaka i Jakuba przyjęli wiarę w jednego Boga (Deut 6,4-13), ujętą w bardzo prosty sposób w Dekalogu. Potężne ludy i narody, państwa i imperia ówcześnie i później istniejące upadły, pozostały po ich istnieniu zaledwie ślady, a potomkowie tego pasterskiego ludu (Gen 46,31-34), który pierwszy przyjął wiarę w jednego Boga żyją do dziś.

I ZAKON (PRAWO)

Zakon był objawioną wolą Boga w odniesieniu do ludzkiego postępowania, był normą postępowania Izraela w okresie Starego Testamentu (Lev 18,4-5).

1. CEL NADANIA ZAKONU (PRAWA)

A. Zakon byt wyrazem przymierza Boga z Izraelem (Ex 19,3-9; 24,7-8; 34,10.27-28; Deut 4,13.23; 28,69; 29,8-14). Widzialnymi znakami tego przymierza byt Dekalog (Świadectwo) i Skrzynia Przymierza (Skrzynia Świadectwa), w której Dekalog był przechowywany (Ex 25,16; 40,20).

B. Przy nadaniu Zakonu na górze Synaj uczestniczyli także aniołowie (Gl 3,19; Hbr 2,2; Dz 7,38.53).

C. Przez Zakon Bóg objawiał swoją wolę (Deut 8r).

D. Został dany dla ujawnienia przestępstw człowieka (Rz 3,20; Gl 3,19; 1Tm 1,9).

E. Przekonywał człowieka o jego grzeszności (Rz 3,19; 7,8; Gl 3,22).

F. Zakon był przewodnikiem do Chrystusa (Gl 3,24).

G. Końcem Zakonu był Chrystus (Rz 10,4. por. Ef 2,15).

2. PODZIAŁ ZAKONU (PRAWA)

Na określenie przepisów i przykazań obowiązujących w okresie Starego Testamentu Pismo Święte używa terminu „Prawo" (hebr. Torah - nauka, pouczenie), który występuje w pismach Starego Testamentu około 220 razy. Greckim ekwiwalentem terminu „Torah" jest „nomos" (łac. „lex").

Dla lepszej orientacji w zawiłym i skomplikowanym systemie przykazań i przepisów, zakazów i nakazów Zakonu (Prawa) wprowadzono pomocniczy podział:

•  Zakon moralny

•  Zakon ceremonialny

•  Zakon cywilny

A. Zakon moralny (religijne-etyczny)

Podstawą Zakonu moralnego był Dekalog (Ex 20r; Deut 5r por. Ex 22,20; 23,13.24; 34,13-17; Lev 19,4; 20,2; Deut 13,1-18). Ponadto w jego skład wchodziły:

•  Kodeks Przymierza (Ex 20,22-23,33)

•  Kodeks Świętości (Ex 31,13-17. por. Lev 17-27r)

•  Kodeks Odnowionego Przymierza (Ex 34,1-28)

•  Kodeks Deuteronomiczny (Deut 12-26r).

B. Zakon ceremonialny (obrzędowy, kultowy, rytualny)

Zakon ceremonialny regulował sposoby służby Izraela wobec Boga. Ta część Zakonu, zgodnie z listem do Hebrajczyków przestała obowiązywać (Hbr 10,9), ponieważ Pan Jezus Chrystus „złożył raz na zawsze jedną ofiarę" (Hbr 10,12). Zakon ceremonialny dotyczył osób, miejsc i czynności sakralnych, przepisów ofiarniczych, świąt Pańskich oraz przepisów służby świątynnej:

•  Kodeks Ofiarniczy (Lev 1-7r; 22,18-33; Ex 29,10-46; Num 28 i 29r por. Ex 20,24-26; 22,29-30; 23,18-19; 34,19-20.25-26; Lev 19,5-8; 22,18-30; Num 15,2-31; Deut 12,13-14; 17,1)

•  Kodeks Kapłański (Ex 28 i 29r; Lev 8-10r; 21-22r)

•  Kodeks Czystości (Lev 11-15r)

•  Kodeks Świętości (Lev 17-27r)

•  Kodeks Świątynny (Ex 25-31r; 35-40r)

•  Przepisy o Świętach Pańskich i Świętych Dniach (Ex 23,10-17; 34,18- 24; Lev 16r; 23r; Num 28,16-26; Deut 16,1-17. por. Ex 34,18.21-24; 35,23; Lev 19,3b.30; 26,2; Num 9,10-14).

C. Zakon cywilny (socjalny, społeczny)

Zakon cywilny odnosił się do Izraela jako narodu. Regulował kwestie życia codziennego. Zakon cywilny obejmował m.in.:

a) Przepisy Prawa cywilnego,

• dotyczące rodziny (Ex 20,12.14; 21,15.17; 22,16-17; Lev 19,3a.29.32; 20,9; Num 27,7-11; Deut 21,10-21; 22,13-29; 23,16-17)

•  dotyczące dziedziczenia majątku (Num 27,1-11)

•  dotyczące ochrony ubogich, wdów, sierot i przychodniów (Ex 22,21-27; 23,9; Lev 19,9.10.33-34; Deut 10,18-19; 24,17-22)

b) Przepisy Prawa karnego, dotyczące regulacji związanych z wymiarem sprawiedliwości, odszkodowania (Ex 21,12-36; 22,1-27).

3. CHRYSTUS A ZAKON (PRAWO)

Zakon był normą postępowania człowieka w okresie Starego Testamentu (Lev 18,4-5). Bóg bowiem przez Zakon objawiał swoją wolę (Deut 8r). Pan Jezus Chrystus, najwyższy autorytet stwierdził, że nikt nie był w stanie wypełnić Zakonu (J 7,19. por. Dz 7,53). Zakon bowiem nie mógł ludzi usprawiedliwić (Dz 13,39; Gl 3,11), ani doprowadzić ich do doskonałości (Hbr 7,19). Dlatego też „gdy nadeszło wypełnienie czasu, zesłał Bóg Syna swego, który się narodził z niewiasty i podlegał Zakonowi, aby wykupił tych, którzy byli pod Zakonem, abyśmy usynowienia dostąpili" (Gl 4,4-5). A Pan Jezus Chrystus urodził się i żył za panowania Zakonu (Gl 4,4), przestrzegał jego przykazań (J 15,10) i wypełnił wszystkie jego żądania (Mt 5,17).

B. Przez swą ekspiacyjną (zastępczą) śmierć na krzyżu wykupił nas od przekleństwa zakonu (Gl 3,13-14) i w ten sposób z niewolników zakonu uczynił nas synami łaski (Gl 4,5-7; Rz 8,18-17; Ef 1,5).

C. Na mocy swej przelanej krwi ustanowił nowe Przymierze (Mt 26,27-28; Mk 14,23-24; Łk 22,20; 1Kor 11,25; Hbr 8r; 9,14-17), przymierze łaski (Rz 5,1-2; Ef 2,8; Hbr 7,19-22; 8,6-13; 10,15-22; 12,24), a swoich odkupionych nazwał sługami nowego Przymierza (2Kor 3,6).

D. W związku z nowym Przymierzem ustanowił nowy Zakon – Zakon Chrystusowy (Gl 6,2; 1Kor 9,21), nazywany również Zakonem Ducha (Rz 8,2), Zakonem Wiary (Rz 3,27), Zakonem Wolności (Jk 1,25; 2,12) i Zakonem Królewskim (Jk 2,8).

E. Pozostawił swym uczniom do wykonania największe przykazanie - przykazanie miłości do Boga (Mt 22,36-38; Łk 10,26-28). Ta miłość do Boga musi być jednakże poddana próbie w świetle Słowa Bożego. Biblia podaje (trzy) sprawdziany tej miłości, według których możemy skontrolować nasz rzeczywisty stosunek do Niego:

•  Miłość do braci (J 4,11-12): „jeśli kto mówi: miłuję Boga, a nienawidzi brata swego, kłamcą jest; albowiem kto nie miłuje brata swego, którego widzi, jak może miłować Boga, którego nie widzi. A to przykazanie mamy od Niego, aby ten, kto miłuje Boga, miłował i brata swego" (J 4,20-21. por. J 13,34-35).

•  Czytanie i zachowywanie Słowa Bożego: „Jeśli kto mnie miłuje, Słowa mojego przestrzegać będzie… Kto mnie nie miłuje, ten słów moich nie przestrzega” (J 14,23-24; por. J 8,47)

•  Przestrzeganie przykazań: „Albowiem miłość względem Boga polega na spełnianiu Jego przykazań, a przykazania Jego nie są ciężkie" (J 5,3). „Jeśli mnie miłujecie, przykazań moich przestrzegać będziecie" (J 14,15. por. w.21).

II DEKALOG

1. GENEZA DEKALOGU

„Dekalog" jest grecką nazwą „dziesięciu przykazań" (deka-dziesięć, logos- słowo) (Ex 34,28; Deut 4,13; 10,4), zaczerpniętą z Septuaginty (LXX), greckiego przekładu Starego Testamentu. Dekalog został nadany Izraelowi w czasie pobytu pod górą Synaj (Ex 20r) i stanowił streszczenie wszystkich przykazań.

Podstawowe przykazania ujęte w formie Dekalogu w ramach Przymierza Synajskiego (por. Ex 34,27-28) były znane już w okresie przedmojżeszowym. Księga Genesis podaje, że przykazania znali już patriarchowie (Gen 18,19; 26,5), znali je też częściowo Izraelici przed zawarciem przymierza (Ex 16,28). Pełne jednak objawienie Zakonu Bożego zostało dokonane przez Mojżesza (Ex 19 i 20r). W życiu starotestamentowego narodu wybranego Dekalog był tak istotny i ważny, że cały Stary Testament był przesiąknięty jego treścią:

•  Pięcioksiąg - komentarz Dekalogu

•  Prorocy - życie według Dekalogu

•  Pisma - prawdziwa wartość Dekalogu

Pismo Święte przedstawia dokładnie pochodzenie Dekalogu:

A. Dekalog został nadany Izraelowi przez samego Boga (Ex 20,1-17; 24,12; Deut 5,1-22; 10,1-4)

B. Bóg sam napisał Dekalog swoją ręką na tablicach kamiennych z obu stron (Ex 24,12; 31,18; 32,15-16; 34,1.4; Deut 4,13; 5,22; 9,10; 10,1-4).

C. Dekalog został nadany uroczyście na górze Synaj i stanowił wielką kartę Przymierza Synajskiego (Ex 24r).

D. Dekalog został nadany w pierwszym dniu trzeciego miesiąca po wyjściu Izraela z Egiptu (Ex 19,1). Datę jego nadania określa się na rok 1446 p.n.e.

E. Po złamaniu przymierza ze strony Izraela (Ex 32r), Bóg dał Izraelowi drugie tablice Dekalogu i odnowił przymierze z Izraelem (Ex 34r).

F. Tablice Dekalogu (Świadectwa) były przechowywane w Skrzyni Przymierza (Ex 25,16.21; 40,20; Deut 10,1-5; Hbr 9,4).

2. NAZWY DEKALOGU

Pismo Święte podaje wiele określeń, za pomocą których Dekalog został przedstawiony.

A. Dekalog -dziesięć stów (hebr. Asereth haddebarim) (Ex 34,28; Deut 4,13; 10,4)

B. Tablice kamienne (Ex 24,12; 31,18; 32,15; 34,1.4; Deut 9,9-11; 10,1-4. por. 2Kor 3,3)

C. Tablice świadectwa (Ex 31,18; 32,15; 34,29)

D. Tablice przymierza (Deut 9,9.11.15; Hbr 9,4)

E. Słowa przymierza (Ex 34,28)

F. Świadectwo (Ex 25,16.21; 26,33; 30,6; 40,20)

G. Przymierze (Deut 4,13.23)

H. Zakon i przykazania (Ex 24,12)

I. Przykazania (Mt 19,17; Rz 13,9; 1Tm 1,9-10)

3. UKŁAD DEKALOGU

Przykazania Dekalogu umieszczone zostały na dwóch tablicach kamiennych, zapisanych z obu stron (Ex 32,15). Pierwsza tablica zawierała cztery przykazania regulujące wertykalny (pionowy) stosunek człowieka do Boga (przykazania I - IV). Druga tablica zawierająca sześć pozostałych przykazań regulowała horyzontalny (poziomy) stosunek człowieka do człowieka (przykazania V - X).

Jak obie tablice Dekalogu były ze sobą nieodłącznie spojone Osobą Prawodawcy, tak przykazania obu tablic: pobożność (pierwsza tablica) i moralność (druga tablica) były ze sobą nierozerwalnie związane, stanowiły jedną doskonałą całość.

P
O
B
MORAL   NOŚĆ
O
Ż
N
O
Ś
Ć

W związku z tym życie człowieka w świetle Dekalogu dobrze oddaje symbol pionowej i poziomej linii krzyża. Dopiero wtedy Dekalog „w świetle krzyża" nabiera pełni i głębi treści Bożego objawienia.

JAHWE
JAM JEST
I
II
V VI VII VIII IX X
III
IV

Ta nierozdzielna więź pionu i poziomu Bożego objawienia pojawi się po raz drugi w dziejach Bożego planu zbawienia w krzyżu Pana Jezusa Chrystusa na Golgocie. Jeżeli pionowa krzyża była wyrażeniem Chrystusowego „tak" w stosunku do Ojca (J 17,1-4), to pozioma Jego krzyża była odzwierciedleniem Jego „tak" wobec ludzi (J 12,32-33).

A zatem Dekalog i Krzyż stanowią istotną jedność. Łączy je bowiem ta sama Osoba Prawodawcy i Odkupiciela - Pana Jezusa Chrystusa, w którym pierwsze i drugie Przymierze zostały połączone tym samym „łukiem" zbawienia.

Tablica pierwsza

Pan Bóg, wielki Prawodawca, podsumował przykazania pierwszej tablicy w jednym największym przykazaniu: „Będziesz miłował Pana, Boga twego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej siły swojej" (Deut 6,5).

Pan Jezus Chrystus również podsumował te przykazania, nazywając je jako pierwsze z dwóch największych przykazań: „Będziesz miłował Pana, Boga swego z całego serca swego i z całej duszy swojej i z całej myśli swojej i z całej siły swojej. To jest największe i pierwsze przykazanie" (Mt 22,36-38. por. Mk 12,28-30; Łk 10,27).

Tablica druga

Podobnie uczynił Pan Bóg z sześcioma przykazaniami drugiej tablicy; streścił je w jedno przykazanie miłości bliźniego: „będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego" (Lev 19,18). Pan Jezus Chrystus przytacza je, więc jako drugie z dwóch największych przykazań: „ A drugie podobne temu: będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego. Innego przykazania, większego ponad te, nie masz" (Mk 12,31. por. Łk 10,27). Prawdę tę podkreślają również apostołowie: „Albowiem cały zakon streszcza się w tym jednym słowie, mianowicie w tym: będziesz miłował bliźniego swego, jak siebie samego" (Gl 5,14. por. Jk 2,8).

4. ISTOTA DEKALOGU

Dekalog nie jest systemem przepisów, co wolno, a czego nie wolno, wprowadzających ograniczenie wolności człowieka dla dobra porządku publicznego. Prawo (hebr. Torah) jest serią pouczeń dobrych rodziców dla swoich dzieci. W księdze Przypowieści (1.8; 6,20) termin Torah został użyty w sensie Bożego rodzicielskiego prawa wyrażającego Bożą rodzicielską miłość. Przykazania I – IV, mówią o naszej relacji do Boga, V – IX mówią o naszym stosunku do bliźnich, X natomiast mówi o nas samych, zajmuje się naszymi myślami i pragnieniami.

5. STOSUNEK CHRYSTUSA DO DEKALOGU

Pan Jezus Chrystus, żyjący na przełomie okresu Zakonu i łaski przyszedł, aby wypełnić Zakon (Mt 5,17). Grecki termin - „pleroo" oznacza - wypełnić, dopełnić, pogłębić, nadać głębszą treść i wartość. Pan Jezus Chrystus w czasie zwiastowania Królestwa Bożego przypominał o trwałości przykazań Dekalogu (J 15,10). W nauce, którą głosił, często powoływał się na przykazania Dekalogu:

I Przykazanie: „Pierwsze przykazanie jest to: słuchaj Izraelu! Pan, Bóg nasz Pan jeden jest. Będziesz tedy miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej myśli swojej, i z całej siły swojej" (Mk 12,29-30. por. Mt 22,37-38).

II Przykazanie: „...napisano: Panu, Bogu swemu pokłon oddawać i tylko Jemu służyć będziesz" (Mt 4,10; Łk 4,8). „Nadchodzi godzina i teraz jest, kiedy prawdziwi czciciele będą oddawać cześć Ojcu w Duchu i prawdzie; a takich to czcicieli chce mieć Ojciec. Bóg jest Duchem, a ci, którzy Mu cześć oddają, winni Mu ją oddawać w Duchu i prawdzie" (J 4,23-24).

•  Przykazanie: „Niech się święci lmię Twoje"(Mt 6,9. por. Mt 7,6; 5,33-37).

•  Przykazanie: „Sabat jest ustanowiony dla człowieka, a nie człowiek dla sabatu. Tak, więc Syn Człowieczy jest Panem również i sabatu" (Mar.2,27.28). „Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy jesteście spracowani i obciążeni, a Ja wam sprawię odpoczynek. Weźcie na siebie moje jarzmo i uczcie się ode mnie, że jestem cichy i pokornego serca, a znajdziecie odpoczynek dla dusz waszych" (Mat.11,28.29). „Czy nie czytaliście w Zakonie, że w sabat kapłani w świątyni naruszają sabat, a są bez winy? Ale mówię wam, że tutaj jest coś większego niż świątynia…, albowiem Syn Człowieczy jest Panem sabatu" (Mt 12,5-8).

V Przykazanie: „Bóg powiedział: czcij ojca i matkę, oraz: kto złorzeczy ojcu lub matce, niech poniesie śmierć” (Mt 15,4. por. Mt 19,19; Mk 7,10) „Znasz przykazania: … czcij ojca swego i matkę swoją Łk 18,20; Mk 7,10). „Znasz przykazania: …czcij ojca swego i matkę swoją" (Łk 18,20).

VI Przykazanie: „Słyszeliście, iż powiedziano przodkom: „Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, pójdzie pod sąd. A Ja wam powiadam, że każdy, kto się gniewa na brata swego, pójdzie pod sąd... a kto by rzekł: głupcze, pójdzie w ogień piekielny: (Mt 5,21-22)

VII Przykazanie: „Słyszeliście, że powiedziano: nie będziesz cudzołożył. A Ja wam powiadam, że kto patrzy na niewiastę i pożąda jej, już popełnił z nią cudzołóstwo w sercu swoim" (Mt 5,27-28. por. Mt 19,18).

VIII Przykazanie: a Jezus rzekł:...nie kradnij..." (Mat. 19,18). „Znasz przykazania:...nie kradnij" (Łk 18,20). „Albowiem z wnętrza, z serca ludzkiego pochodzą kradzieże..." (Mk 7,21-22).

IX Przykazanie: „Jezus rzekł:...nie mów fałszywego świadectwa..." (Mt 19,18). „Z serca, bowiem pochodzą złe myśli... fałszywe świadectwa" (Mt 15,19).

X Przykazanie: „...każdy, kto patrzy na niewiastę i pożąda jej..." (Mt 5,28). „...ale troski tego świata... i pożądanie innych rzeczy owładają nimi i zaduszają słowo, tak iż plonu nie wydaje" (Mk 4,19. por. Mt 13,22; 15,19; Łk 21,34; J 8,44). „Z serca, bowiem pochodzą złe myśli, zabójstwa, cudzołóstwa, rozpusta, kradzieże, fałszywe świadectwa, bluźnierstwa" (Mt 15,19). „Baczcie, a wystrzegajcie się wszelkiej chciwości, dlatego, że nie od obfitości dóbr zależy czyjeś życie" (Łk 12,15).

6. PIRAMIDA DEKALOGU

Skomplikowany system przykazań i przepisów Zakonu (Prawa) Bóg streścił w postaci Dekalogu. Spróbujmy, więc dokonać teraz próby gruntownego podsumowania przykazań Zakonu i Dekalogu.

A. Zakon składał się z 613 przykazań;

B. Wszystkie przykazania Zakonu zawierały 248 zakazów i 365 nakazów;

C. Wszystkie przykazania zostały streszczone w Dekalogu (10 przykazań);

D. Dekalog został streszczony przez Boga i powtórzony przez Pana Jezusa Chrystusa w dwóch największych przykazaniach (Deut 6,5; Lev 19,18) przykazaniach miłości Boga i bliźniego: „Na tych dwóch przykazaniach opiera się cały zakon i prorocy" (Mt 22,40; por. Mk 12,28-34). „Kto bowiem miłuje bliźniego, zakon wypełnił. Przykazania, bowiem: Nie cudzołóż, nie zabijaj, nie kradnij, nie pożądaj i wszelkie inne, w tym słowie się streszczają: Miłuj bliźniego swego, jak siebie samego" (Rz 13,8-9). „Albowiem cały Zakon streszcza się w tym jednym słowie: będziesz miłował bliźniego swego, jak siebie samego" (Gl 5,14).

E. Te dwa największe przykazania Słowo Boże streszcza w jedno przykazanie - przykazanie miłości: „Wypełnieniem więc zakonu jest miłość" (Rz 13,10; por. 1Kor 13r);

F. Z tej właśnie przyczyny Pan Jezus Chrystus wprowadził tylko jedno nowe przykazanie -przykazanie miłości (J 13,34-35; 15,9.12.17); MIŁOŚĆ nigdy nie ustaje (1Kor 13,8.13). -„Bóg jest miłością, a kto trwa w miłości, trwa w Bogu, a Bóg w nim" (1J 4,16).

To podsumowanie Dekalogu można przedstawić w postaci piramidy, u stóp której znajduje się 613 przykazań, następnie przedstawione są nakazy i zakazy, wyżej jeszcze umieszczony jest Dekalog, a jeszcze wyżej -dwa przykazania: miłości Boga i miłości bliźniego, a u samego szczytu jest jedno przykazanie - przykazanie miłości.

7. WARTOŚĆ DEKALOGU

Dekalog, podstawowy, zarazem unikalny zbiór Bożych przepisów regulujących postępowanie człowieka wobec Boga i wobec bliźniego zawiera dziesięć przykazań, chroniących dziesięć największych dóbr człowieka, biorących w obronę dziesięć zasadniczych spraw życia ludzkiego:

8. TREŚĆ DEKALOGU

Na treść Dekalogu, szczególnego Kodeksu Życia, stanowiącego podstawę przymierza Boga z Izraelem, składa się krótki prolog i dziesięć przykazań, które regulują podstawowe kwestie życia człowieka; dwa z nich zostały ujęte w formie nakazu (IV i V), pozostałe w formie zakazu:

•  Zakaz posiadania innych bogów

•  Zakaz tworzenia i kultu bałwanów

•  Zakaz nadużywania imienia Boga

•  Nakaz pamiętania o odpoczynku

•  Nakaz oddawania czci rodzicom

•  Zakaz zabijania

•  Zakaz cudzołóstwa

•  Zakaz kradzieży

•  Zakaz używania kłamstwa

•  Zakaz pożądania.

9. FORMA DEKALOGU

Dekalog, Boży Kodeks określający właściwe postępowanie człowieka, zapisany ręką Boga na tablicach kamiennych (Ex 24,12), został następnie przez Mojżesza umieszczony na kartach Pisma Świętego (Ex 34,27-28)

A. Dwa przekazy Dekalogu

Istnieją dwa biblijne przekazy Dekalogu: pierwotny (Ex 20,1-17) i wtórny (powtórzony) (Deut 5,6-21). Przekaz pierwotny stanowił dokładną relację Bożego przesłania na Synaju, trzy miesiące po wyjściu Izraela z Egiptu, przekaz wtórny natomiast jest echem, powtórzeniem przekazu pierwotnego, który skierowany został do nowej generacji narodu Izraelskiego.

Przekaz pierwotny (Ex 20,1-17)

Prolog

A Pan mówił wszystkie te słowa i rzekł:

Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli.

•  Nie będziesz miał innych bogów obok mnie.

•  Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja, Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą, a okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań.

•  Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia Jego.

•  Pamiętaj o dniu sabatu, aby go święcić. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, ale siódmego dnia jest sabat Pana, Boga twego: nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, ani twoje bydło, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach. Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień sabatu i poświęcił go.

•  Czcij ojca swego i matkę swoją, aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie.

•  Nie zabijaj.

•  Nie cudzołóż.

•  Nie kradnij.

•  Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.

•  Nie pożądaj domu bliźniego swego, nie pożądaj żony bliźniego swego, ani jego sługi, ani jego służebnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego.

Przekaz wtórny (Deut 5,6-21)

Prolog

Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli.

•  Nie będziesz miał innych bogów obok mnie.

•  Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja, Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą, a okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań.

•  Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia Jego.

•  Przestrzegaj dnia sabatu, aby go święcić, jak rozkazał ci Pan, twój Bóg. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, ale siódmego dnia jest sabat Pana, twojego Boga. Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służąca, ani twój wół, ani twój osioł, ani twoje bydlę, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach, aby odpoczął twój sługa i twoja służąca tak jak ty. Pamiętaj, że byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej i że Pan, twój Bóg, wyprowadził cię stamtąd ręką możną i ramieniem wyciągniętym. Dlatego rozkazał ci Pan, twój Bóg, abyś obchodził dzień sabatu.

•  Czcij ojca twego i matkę twoją, jak ci rozkazał Pan, twój Bóg, aby długo trwały twoje dni, i aby ci się dobrze działo w ziemi, którą Pan, Bóg twój, ci daje.

•  Nie zabijaj.

•  Nie cudzołóż.

•  Nie kradnij.

•  Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.

•  Nie pożądaj żony bliźniego swego i nie pożądaj domu bliźniego swego ani jego pola, ani jego sługi, ani jego służebnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego.

Oba przekazy Dekalogu mają podobną treść, a różnice znajdują się w przykazaniach IV i X. W przykazaniu IV tekst biblijny podaje inne powody do pamiętania o dniu sabatu. W przekazie pierwotnym jest mowa o sześciu dniach Bożego stworzenia i siódmym dniu odpoczynku: „Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień sabatu i poświęcił go" (Ex 20,11), w przekazie wtórnym natomiast jest mowa o tym, aby pamiętać, „że byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej, i że Pan, twój Bóg wyprowadził cię stamtąd..., dlatego rozkazał ci Pan, twój Bóg, abyś obchodził dzień sabatu" (Deut 5,15).

W przykazaniu X została podana inna kolejność pierwszych członów. I tak w przekazie pierwotnym jest napisane najpierw „nie pożądaj domu bliźniego swego", a następnie „nie pożądaj żony bliźniego swego" (Ex 20,17), a w przekazie wtórnym jest odwrotna kolejność: najpierw „ nie pożądaj żony bliźniego swego", a następnie „nie pożądaj domu bliźniego swego" (Deut 5,21); oprócz tego w trzecim członie przekazu wtórnego jest dodane: „ani jego pola" (Deut 5,21), podczas gdy w przekazie pierwotnym treść trzeciego członu: „ani jego pola" została ominięta (Ex 20,17).

Liczący 262 słowa Dekalog w przekazie pierwotnym (Ex 20,1-17) według tekstu Biblii Warszawskiej będzie podstawą naszego rozważania.

B. Dekalog biblijny i katechizmowy.

Przy rozważaniu kwestii związanych ze wstępem do Dekalogu należy także wspomnieć o rozbieżności istniejącej pomiędzy biblijnym Dekalogiem a katechizmową jego wersją, obowiązującą w różnych kościołach chrześcijańskich.

Od czasów wczesnego chrześcijaństwa zachowały się generalnie dwie wersje Dekalogu:

•  Dekalog przyjęty przez Filona Aleksandryjskiego i Józefa Flawiusza.

•  Dekalog przyjęty przez Augustyna.

a) Dekalog w wersji Filona.

Dekalog przyjęty przez Filona i Flawiusza był w swej strukturze zgodny z biblijnym przekazem Dekalogu. Za takim układem Dekalogu opowiedziała się większość ojców Kościoła i pisarzy chrześcijańskich: Teofil z Antiochii, Tertulian, Orygenes, Grzegorz z Nazjanzu, Cyryl Aleksandryjski, Atanazy, Ambroży, Kasjan i być może Ambroży.

Dekalog Filona obowiązuje do dzisiaj w Kościele Wschodnim, Reformowanym i Anglikańskim, a przyjęty został przez wszystkie Kościoły Ewangelikalne.

b) Dekalog w wersji Augustyna

Twórcą „rozłupanego" Dekalogu był Augustyn, ojciec katolicyzującego chrześcijaństwa, a zwolennikami tej wersji Dekalogu byli m.in.: Alkuin, Hugo od św. Wiktora, Piotr Lombard, Aleksander z Hales, Bonawentura, Duns Skot i Tomasz z Akwinu. Struktura Dekalogu Augustyna różniła się od przekazu biblijnego. W ramach pierwszego przykazania znalazły się dwa przykazania biblijnego Dekalogu: zakaz posiadania innych bogów i zakaz tworzenia i oddawania czci bałwanom, natomiast przykazanie (X) dla zachowania pierwotnej ilości „Dziesięciorga Przykazań" zostało sztucznie podzielone na dwa odrębne przykazania:

•  Nie pożądaj żony bliźniego swego

•  Ani żadnej rzeczy, która jego jest.

Za tą augustiańską wersją opowiedziały się Kościoły: Katolicki i Luterański i uznają ją za obowiązującą do dzisiaj.

Przyjrzyjmy się, zatem różnicy między biblijną a katechizmową wersją Dekalogu.

C. Skrócona forma biblijnego Dekalogu

W celu łatwiejszego opanowania pamięciowego biblijnej wersji Dekalogu w ramach nauczania biblijnego dzieci, młodzieży, a także dorosłych, warto zastanowić się nad propozycją skróconej formy biblijnego Dekalogu:

"Jam jest Pan Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli".

1. Nie będziesz miał innych bogów obok mnie.
2. Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej… Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył...
3. Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego...
4. Pamiętaj o dniu odpoczynku, aby go uświęcić...
5. Czcij ojca swego i matkę swoją, abyś długo żył na ziemi...
6. Nie zabijaj.
7. Nie cudzołóż.
8. Nie kradnij.
9. Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu.
10. Nie pożądaj domu bliźniego swego, nie żony bliźniego swego, ani żadnej rzeczy należącej do niego.