"Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu" (Ex 20,16)

Podczas gdy V przykazanie określało społeczne warunki życia, VI przykazanie - biologiczne, VII przykazanie - moralne, VIII przykazanie -materialne, to IX przykazanie - ochrania kulturowe warunki życia.

I OSOBISTA GODNOŚĆ CZŁOWIEKA

Człowiek, istota rozumna, został stworzony na obraz i podobieństwo Boga (Gen 1,26-27), jako korona wszelkiego stworzenia (Gen 1,28) i otrzymał od Boga godność i honor. Godność tę opiewa psalmista: "Czymże jest człowiek, że o nim pamiętasz, lub syn człowieczy, że go nawiedzasz? Uczyniłeś go niewiele mniejszym od Boga, chwałą i dostojeństwem uwieńczyłeś go" (Ps 8,5-6). Wśród wszystkich istot na ziemi człowiek ma największe prawo do czci. Do tego dochodzą różne zalety, cnoty, uzdolnienia, talenty i dokonane dzieła, które powiększają prawo człowieka do czci, szacunku i dobrego imienia. Dla ochrony, zatem osobistej godności człowieka Bóg wprowadził przykazanie: "Nie mów fałszywego świadectwa".

II FAŁSZYWE ŚWIADECTWO

IX przykazanie w swoim pierwotnym sensie miało przede wszystkim związek z kwestiami prawnymi. Pierwotnie określenie "fałszywe świadectwo" odnosiło się bowiem do kłamstwa, za które groziła kara śmierci. Fałszywy świadek w swoim kłamliwym zeznaniu mógł wypowiedzieć się przeciwko swemu bliźniemu w trakcie rozprawy sądowej. W Starym Testamencie wymiar sprawiedliwości spoczywał w rękach wybranych sędziów (Deut 16,18-20; 2Krn 19,5-10; Ezd 7,25-26) lub starszych miasta (Deut 21,19-20; 22,15; 25,7), którzy mieli obowiązek sądzić sprawiedliwie, nie stronniczo i zgodnie z Bożymi nakazami (Ex 23,1-8; Lev 19,15-16). Przypadki prawne były rozstrzygane w "bramie miasta" (Deut 17,5; 22,15; Joz 20,4; Rt 4,1), a czasem sędziowie sprawowali swoje funkcje objazdowo, jak np. Samuel, który odwiedzał miasta Izraela i dokonywał sądów (1Sm 7,15- 17). Na rozprawę więc można było wezwać każdego obywatela bądź to w charakterze świadka, bądź też oskarżonego. Od prawdziwych lub fałszywych zeznań zatem zależała nie tylko dobra opinia, ale i życie bliźniego. Dlatego też prorocy często odwoływali się do sumień zeznających w bramie (Iż 1,17; Am 5,10-15; Za 8,16).

W Izraelu uznawano kogoś mordercą w oparciu o zeznanie dwóch lub trzech świadków (Deut 19,15; 17,6; Num 35,30; Mt 18,16; 2Kor 13,1; 1Tm 5,19; Hbr 10,28), dopiero wtedy można go było zabić. W czasie jednak wykonywania wyroku śmierci świadkowie musieli rzucie pierwszy kamień, "Na podstawie zeznania dwóch świadków lub trzech świadków skazuje się na śmierć. Nie skazuje się na śmierć na podstawie zeznania jednego świadka. Świadkowie pierwsi podniosą przeciwko niemu swoją rękę, aby mu zadać śmierć, a potem cały lud..." (Deut 17,6-7. por. J 8,1-11). Jeśli jednak zeznanie świadków było fałszywe, wtedy winni byli morderstwa, i powinni być ukamienowani (Deut 19,16-21). Biblia mówi, że fałszywe świadectwo jest jedną z siedmiu rzeczy, których Bóg nienawidzi (Przyp 6,19. por. 19,5).

III BIBLIJNY ZAKRES DZIEWIĄTEGO PRZYKAZANIA

IX przykazanie nie ograniczało się jedynie do obrony człowieka przed fałszywym świadectwem składanym w obecności sędziów. Obejmowało ono bowiem także inne sfery życia społecznego zarówno w przypadku pojedynczych ludzi, jak i całej społeczności ludzkiej. Przykazanie to bierze w obronę, zatem dwie wartości kulturowe człowieka, które w życiu ludzkim odgrywają niezwykle doniosłą rolę, a mianowicie: dobre imię bliźniego i prawdę.

IV DOBRE IMIĘ BLIŹNIEGO

Słowo Boże w księdze Przypowieści mówi, że "Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie" (Przyp 22,1), a w księdze Kaznodziei mówi: "Lepsze jest dobre imię, niż wyborny olejek..." (Kazn 7,1). Są jednakże grzechy, które specjalnie godzą w dobre imię bliźniego i jego godność:

1. NIESŁUSZNE PODEJRZENIE I POSĄDZENIE
Niesłusznym podejrzeniem grzeszy ten, kto bez dostatecznych powodów źle myśli o bliźnim. Przy posądzeniu człowiek urabia sobie pewność o winie bliźniego. Słowo Boże reguluje to zagadnienie (Mt 7,1-2; 11,16-19; J 9,1-3; Dz 2,13.15; 2; 1Tm 6,4).

2. OBMOWA - OSZCZERSTWO
Jest to mówienie o kimś prawdy, ale niepotrzebnie. Obmawia ten, kto bez potrzeby wyjawia błędy bliźniego (Przyp 18,8). Gdy ktoś mówi o grzechach, których bliźni nie popełnił - byłoby to oszczerstwem. Gdyby jednak zasadą było, że nie wolno nigdy mówić o błędach bliźniego, zło szerzyłoby się bezczelnie i bezkarnie.

3. PLOTKA
Obmowa obejmuje jedynie przywary i błędy ludzkie. Plotka natomiast zajmuje się wszelką informacją o bliźnim, wszystkim, co budzi ciekawość. Charakterystyczną cechą każdej plotki jest posmak sensacji (Przyp 20,19). Plotka ma zawsze coś z niezwykłości, ponieważ plotkarz często jest blagierem, pozór bierze za prawdę. Ile plotki zniszczyły dobrych chrześcijan i dobrych zborów. Nigdy jednak jeszcze nie słyszałem, że ktoś został wyłączony ze zboru za swoje plotkarstwo (Jk 4,11-12; 1P 2,1.12; 3,16; 4,4.15; 1Tm 5,11-13; 2Tes 3,11).

4. OBELGA I PRZEZWISKO
Obelga to niesprawiedliwe zniesławienie osoby bliźniego, obejście się z nim brutalnie. Czyni się to za pomocą przezwiska. Za obelgę uważa się także znieważenie flagi, sztandaru, fotografii itp. Obelga może być rzucona nieświadomie, a następnie odwołana (Dz 23,2-5). Przezwisko to słowna obelga. Przezwiska mogą poprzedzać sprzeczkę, zwadę, kłótnię, a często nieszczęście (Num 22,6; 1Sm 17r; 2Sm 16,5-8; 2Krl 2,23-25).

5. KRYTYKA
Krytyka zwraca swoje ostrze głównie przeciwko przełożonym i podrywa ich autorytet. Istnieje krytyka zdrowa i destrukcyjna (niszcząca). Zdrowa krytyka jest potrzebna, nie ma bowiem ludzi nieomylnych. Ileż błędów popełnia każdy z nas! Im wyższy urząd, tym łatwiej o błąd, i tym błąd jest wyraźniejszy, i szkodliwszy. Krytyka destrukcyjna natomiast jest grzechem. Jest ona bowiem krzywdząca, niesprawiedliwa, ponieważ związana jest z uprzedzeniem i nienawiścią.

6. ZNIESŁAWIENIE
Jest to poniżenie godności bliźniego, spowodowanie utraty przez niego czci. Możemy zniesławić innego człowieka bez dotknięcia go palcem. Nabal i Semej wypowiedzieli niewiele słów, ale ich język był pełen jadu (Przyp 12,18; 1Sm 25,10; 2Sm 16,7-8).

7. SZEMRANIE
O ile krytyka jest pozytywna i negatywna, o tyle szemranie ma zawsze sens ujemny. Szemraniem grzeszy ten, kto krytykuje skrycie. Szemranie jest cichym, biernym oporem i buntem przeciwko wszelkiego rodzaju zwierzchności. Szemranie było jednym z "siedmiu grzechów głównych" Izraela (1Kor 10,10). Wędrówka Izraela do Kanaanu to nieprzerwane pasmo szemrania Izraelitów (Ex 14,10-14; 17r; Num 11-14r; 16 i 21r por. Jud 16).

8. SZYDERSTWO I DOKUCZANIE
Można za pomocą dowcipu, żartu lub kawału komuś bardzo dokuczyć. Humor może się nadzwyczaj łatwo zamienić w dokuczanie. Inną formą dokuczania jest nieustanne okazywanie niezadowolenia i niechęci. Szyderstwo jest specjalnym rodzajem dokuczania. Działa tu już nie humor, ale sama zła wola, niechęć, nienawiść, zazdrość... Szyderstwo jest zjadliwe i trujące (Przyp 9,12; 13,1 ;22,10).

V PRAWDA
Prawda jest podstawą i fundamentem współżycia pomiędzy ludźmi. Gdyby usunięto prawdę ze stosunków ludzkich, życie stałoby się nieznośne. Przez prawdę rozumiemy zgodność danej sprawy z rzeczywistością. Jest to druga wartość kulturowa człowieka, którą bierze w obronę IX przykazanie. Pan Jezus Chrystus w związku z mówieniem prawdy powiedział: "Niechaj mowa wasza będzie: tak -tak, nie - nie, bo co ponadto jest, to jest od złego" (Mt 5,37). Apostoł Paweł zaś wyraził to następująco: "Bóg mi świadkiem, że w tym, co do was mówiłem, nie ma równocześnie "tak" i "nie" (2Kor 1,18), a na innym miejscu napisał: "Przeto odrzuciwszy kłamstwo, mówcie prawdę, każdy z bliźnim swoim..." (Ef 4,25). Pismo Święte jednak mówi o grzechach, które są przeciwne prawdzie:

1. FAŁSZ
Fałsz to niezgodność z prawdą i faktami. Fałsz jest przeciwieństwem prawdy; przez fałsz rozumiemy mówienie czegoś innego, niż jest rzeczywiście. Przez termin "mówienie" rozumie się: słowa, pismo, ruchy i znaki. Fałsz może być moralnie zawiniony i niezawiniony. Fałsz moralnie zawiniony jest wynikiem złej woli, czyli świadomej niezgodności z rzeczywistością. Fałsz niezawiniony jest wynikiem niewiedzy, nieświadomego mówienia niezgodnie z prawdą. Ten rodzaj fałszu nazywa się błędem lub pomyłką. Istnieje kilka przyczyn powodujących popełnienie błędu lub pomyłki:
- Niewiedza (nieznajomość)
Polega na braku potrzebnej w danej sytuacji konkretnej wiedzy.
- Nieświadomość.

Tę przyczynę często łączy się z poprzednią. Jest jednak pewna różnica. Przy niewiedzy jest pełne działanie, świadomy czyn ludzki, podczas gdy przy nieświadomości nie ma czynu ludzkiego bowiem do czynu ludzkiego jest konieczna świadomość. Dlatego też kłamstwa małych dzieci najczęściej nie uważa się za grzech, ponieważ traktuje się je za zwykłe dziecięce paplanie.
- Błąd (pomyłka)
Błąd to sąd mylny, to nieprawdziwe przekonanie o czymś.
- Przeoczenie
Jest to błąd z braku uwagi, niedopatrzenia lub niedokładności (por. Num 15,22-31).
- Zawodna pamięć
Relacja z jakiegoś wydarzenia, opisu, sytuacji czy historii wraz z upływem czasu będzie ulegać zmianie. Zostaną przedstawione i zniekształcone fakty, osoby, wielkości czy długość trwania danego zdarzenia.

2. KŁAMSTWO
Kłamstwo jest podstawowym grzechem przeciwko prawdzie. Jest to świadome wyrażanie nieprawdy, faktów niezgodnych z rzeczywistością w celu wprowadzenia w błąd. Słowo Boże zalicza kłamstwo do największych grzechów, których Bóg nienawidzi. Przytoczymy kilka charakterystycznych tekstów Pisma Świętego: "Kłamstwa strzec się będziesz" (Ex 23,7), "...nie będziecie okłamywali jeden drugiego" (Lev 19,11), "...zatracisz wszystkich, którzy mówią kłamstwo" (Ps 5,6-7), "Tych sześć rzeczy nienawidzi Pan, a tych siedem jest dla niego obrzydliwością: butne oczy, kłamliwy język, ...serce, które knuje złe myśli, ...składanie fałszywego świadectwa i sianie niezgody między braćmi" (Przyp 6,16-19), "Bać się Pana - znaczy nienawidzić zła; nienawidzić buty i pychy, złych postępków oraz przewrotnej mowy" (Przyp 8,13), "Obrzydliwością są Panu wargi kłamliwe, ale czyniący prawdę podobają mu się" (Przyp 12,22), "Fałszywy świadek nie uniknie kary, a kto mówi kłamstwa, nie ujdzie cało" (Przyp 19,5), „kto mówi kłamstwa, zginie" (Przyp 19,9), "Smaczny jest człowiekowi chleb kłamstwa, ale potem napełniają się piaskiem usta jego" (Przyp 20,17. por. Przyp 26,24-26). Kłamstwo było jednym z głównych grzechów Izraela (Oz 4,2). Pan Jezus Chrystus nazwał szatana ojcem kłamstwa (J 8,44. por. Gen 3,1-5). Tego zatem kto kłamie, łączy duchowe pokrewieństwo z szatanem - ojcem kłamstwa. Apostoł Paweł napisał: "Przeto odrzuciwszy kłamstwo, mówcie prawdę każdy z bliźnim swoim..." (Ef 4,25), a na innym miejscu: "Nie okłamujcie się nawzajem..." (Kol 3,9). Księga Objawienia wymienia grzech kłamstwa wśród grzechów, które odprowadzą ludzi na wieczne zatracenie: "Udziałem zaś bojaźliwych i niewierzących, i zabójców, i wszeteczników, i bałwochwalców, i wszystkich kłamców będzie jezioro płonące ogniem i siarką. To jest śmierć druga" (Ap21,8). "Na zewnątrz są psy i czarownicy, i wszetecznicy, i zabójcy, i bałwochwalcy, i wszyscy, którzy miłują kłamstwo i czyniąc je" (Ap 22,15).
Istnieją różnego rodzaju kłamstwa w zależności od sytuacji, w jakiej występują:
- Kłamstwo zwyczajne
Jest to zasadniczy grzech przeciwko prawdzie, świadome wyrażanie nieprawdy. Pseudologia to chorobliwa skłonność do mijania się z prawdą. Są ludzie, o których się mówi, że mówią prawdę, kiedy się pomylą lub zapomną.
- Kłamstwo żartobliwe
Ma ono za cel ubawienie siebie i wykpienie bliźniego. Gdyby przyjąć za regułę, że kłamstwo żartobliwe jest na miejscu i jest pożądane, wtedy nie wiedzielibyśmy nigdy, kiedy właściwie ktoś mówi serio, poważnie, a kiedy kłamie w formie zabawnej i wesołej. Znana bajka o pasterzu i owcach napadniętych przez wilki ilustruje to najlepiej. "Kto oszukuje swojego bliźniego, a potem mówi: ja tylko żartowałem, jest podobny do człowieka obłąkanego, który rzuca płonące głownie i śmiertelne strzały" (Przyp 26,18-19).
- Kłamstwo uczynne
Jest to kłamstwo, którego celem jest wyświadczenie komuś przysługi, aby zyskać sympatię, łaskawość, czyjąś wzajemność, itp. Takim rodzajem kłamstwa posłużyła się Rahab, mieszkanka Jerycha ukrywając Bożych wysłańców (Joz 2,1-7), podobnie postąpiła Mikal, żona Dawida (1Sm 19,10-17) i Jonatan syn Saula (1Sm 20,24-29).
- Kłamstwo złośliwe
Jest to specyficzny rodzaj kłamstwa, gdy np. wprowadza się w błąd człowieka niewidomego (Deut 27,18; Lev 19,14. por. Mt 23,13).
- Kłamstwo z konieczności
Jest to kłamstwo mające na celu udzielenie bliźniemu pomocy. Klasycznym tego przykładem było ukrywanie Żydów w czasie okupacji. Kłamstwem z konieczności posługiwały się położne hebrajskie, aby ratować chłopców od śmierci ( Ex 1,15.21). Kłamstwem z konieczności posłużyła się niewiasta z Bachurim ukrywając w studni dwóch posłańców Dawida (2Sm 17,19-20).
- Kłamstwo z obawy
Jest najczęściej spotykanym kłamstwem a ma miejsce wtedy, gdy używa się go jako osłony przed karą, kompromitacją lub poniesieniem szkody. Kłamstwo to służy do ukrycia przestępstwa, stanowi siatkę ochronną nawet dla perfidnych oszustw. Kłamstwem z obawy wykręcił się Kain w rozmowie z Bogiem (Gen 4,8-11). Kłamstwem z obawy posłużył się Abraham w rozmowie z faraonem (Gen 12,10-20. por. Gen 20,12). Ten sam wybieg powtórzył w Gerarze przed Abimelechem (Gen 20r), podobnie postąpił jego syn Izaak (Gen 26,1-10). Kłamstwem z obawy posłużyli się także bracia Józefa (Gen 37,31-34). Kłamstwem z obawy posłużył się Dawid przed Achiszem, królem Gat (1Sm 21,11-16). Podobnym kłamstwem posłużyli się Gibeonici, aby uratować swoje życie (Joz 9,22-27).
- Kłamstwo z chęci zysku
Obok kłamstwa z obawy jest to najczęstsza forma kłamstwa. Już Słowo Boże w Starym Testamencie stwierdza, że kradzież połączona jest z kłamstwem (Lev 19,11). Istnieją dwa przejawy tego kłamstwa: oszustwo i pochlebstwo.
a) Oszustwo
O oszustwie była mowa w związku z VIII przykazaniem (nie kradnij). Gdy przy kłamstwie z obawy motywem postępowania była obawa i wstyd, motorem działania tego kłamstwa jest "duch chciwości i chęć zysku" (1Kor 6,10; Ef 5,3.5; Kol 3,5).
- Z chęci zysku Jakub, syn Izaaka za radą matki okłamał (oszukał) swego sędziwego, niewidomego ojca (Gen 27r). Nie wyszło mu to na dobre, bo musiał uciekać z domu przed zemstą brata Ezawa, i dwadzieścia lat tułał się w dalekich stronach. Później natomiast został oszukany trzy razy więcej.
- Z chęci zysku Achan w Jerychu targnął się na rzeczy obłożone klątwą, i ściągnął na Izraela porażkę, a śmierć dla siebie i swego domu (Joz 7r).
- Z chęci zysku Dalila usidliła Samsona i zdradziła go (Sdz 16,5nn).
- Z chciwości Giezy, sługa Elizeusza, skłamał i wyłudził od Naamana, dowódcy wojska syryjskiego dwa talenty srebra i dwie kosztowne szaty (2Krl 5,20-27). I temu też nie wyszło to na dobre bowiem za swoje kłamstwo i chciwość otrzymał surowy wyrok: "Trąd Naamana przylgnie do ciebie i do potomstwa twego na zawsze. I wyszedł od niego (Elizeusza) biały od trądu, jak śnieg" (w.27).
- Z chęci zysku król Saul pozostawił dla siebie i swoich żołnierzy przedmioty objęte klątwą. Za grzech ten został przez Boga odrzucony (1Sm 15r).
- Natychmiastowa kara spotkała Ananiasza i Safirę, którzy popełnili kłamstwo z chęci zysku (Dz 5r).
Z chęci zysku Szymon czarnoksiężnik chciał otrzymać moc Ducha Świętego (Dz 8,8-23).
b) Pochlebstwo
Pochlebstwo jest to przesadne chwalenie kogoś, nawet wbrew swojemu przekonaniu, kiedy ktoś na to nie zasłużył, przecenianie cudzych zasług. Pochlebia się zwykle osobom od siebie wyżej społecznie postawionym bowiem niemal zawsze łączy się z tym interes: pozyskanie względów osoby, na której przyjaźni komuś zależy. Jest to plaga u podwładnych w stosunku do przełożonych. Pochlebca jest także niebezpieczny, bo gotów jest chwalić czyny i utwierdzać w nich błądzących, aby tylko pozyskać czyjąś przychylność (Przyp 29,5; 24,24). Pismo Święte surowo karci ten grzech jako obłudę i nieczystość (Ps 55,22; lz 5,20; Job 17,5; Ps 12,3-4; Przyp 20,19; Jud 16). Do Heroda Agryppy I wołał tłum w pochlebstwie: "Boży to głos, a nie ludzki". Rezultat tego był żałosny. Herod skończył życie stoczony przez robactwo (Dz 12,21-23).
- Kłamstwo urojone
Kłamstwa urojone spotyka się często u dzieci, ponieważ zaciera się delikatna granica między rzeczywistością a fantazją. Z kłamstwami urojonymi spotykamy się też u dorosłych chorujących na neurastenię, hipochondrię, psychozę i schizofrenię. W zależności od rodzaju schorzenia i jego zaawansowania obrazy rzeczywiste i urojone zachodzą za siebie, nakładają się lub pozostają obok siebie.
- Kłamstwo z chęci szkodzenia (podstęp)
Jest to wszelkie kłamstwo, które za cel ma zysk kosztem bliźniego, kłamstwo, które bliźniemu wyrządza krzywdę (Przyp 12,20). Człowiek podstępny często występuje jako przyjaciel, a równocześnie będzie się starał pod nim "dołki kopać" (Przyp 26,23-28. por. Ps 12,4-5; Ps 35). Z podłością i przewrotnością spotykał się Pan Jezus Chrystus bardzo często (Mt 22,16; J 7,20 itp.). Biblia podaje cały szereg przykładów intryg i podstępów, podejmowanych dla wywarcia zemsty, zagarnięcia władzy czy majątku (Sdz 4,17-24; 14-16r).
- Szatan w podstępny sposób okłamał pierwszych ludzi (Gen 3,1-5).
- Symeon i Levi, synowie Jakuba w podstępny sposób wymordowali mieszkańców Sychem (Gen 34r. por. Gen 49,5-7).
- W podstępny sposób Amnon, syn Dawida uwiódł i zhańbił swoją siostrę Tamar (2Sm 13,22).
- W równie podstępny sposób ten sam Amnon zginął (2Sm 13,22-37).
- Podobnego kłamstwa z podstępem użył Absalom w celu zdobycia władzy (2Sm 15r).

3. KŁAMSTWA SPECJALNE
Przez kłamstwa specjalne rozumiemy takie, do których dołączają się specjalne okoliczności obciążające. Są to kłamstwa, które rają własne oblicze moralne, własny ciężar gatunkowy.
- Kłamliwa przysięga (złamanie przysięgi, krzywoprzysięstwo)
Jest to pierwsza kategoria kłamstwa specjalnego. Krzywoprzysięstwo (Lev 19,12; Oz 4,2; Za 5,3-4; Ml 3,5; Mt 26,72.74; 1Tm 1,10) występuje bądź jako złamanie przysięgi, bądź też wówczas, gdy wzywa się Boga na świadka jedynie po to, by tym łatwiej uwierzono w oczywiste kłamstwo. Problem krzywoprzysięstwa został omówiony w III przykazaniu.
- Kłamliwy ślub (złamanie ślubu)
Pismo Święte ostrzega przed złamaniem lub niedotrzymaniem ślubu, (Num 30,3; Deut 23,22-24; Przyp 20,25; Kazn 5,3-4). Zagadnienie to zostało omówione również w III przykazaniu.
- Wiarołomstwo (złamanie wierności małżeńskiej)
Wiarołomstwo jest to zerwanie, zniszczenie małżeństwa, złamanie ślubu wierności małżeńskiej (Mt 19,6; 1Kor 7,10-13). Zagadnienie to zostało szeroko omówione w VII przykazaniu.

4. OBŁUDA (hipokryzja)
Jest to dwulicowość, udawanie kogoś lepszego niż w rzeczywistości, a także jest to nieszczere, fałszywe postępowanie wobec bliźnich, czyli udawanie wobec nich przyjaciół z chęcią szkodzenia im. Pan Jezus Chrystus surowo napiętnował obłudę (Mt 23r; Łk 18,9-14; Mt 7,3-5. por. Przyp 11,3.20), nazywając ją kwasem faryzejskim (Mt 16,6-12; Łk 12,1). Pismo Święte potępia bardzo ostro grzech obłudy: "...zbrodniarzami i obłudnikami brzydzi się Pan" (Ps 5,7. por. Ps 34,14), "Ohydą są dla Pana ludzie przewrotnego serca, lecz podobają mu się ci, którzy postępują nienagannie" (Przyp 11,20). Szczególnym przejawem obłudy jest kłamliwa miłość do Boga i braci. Słowo Boże mówi na ten temat bardzo wyraźnie: "Kto mówi: znam go, a przykazań jego nie zachowuje, kłamcą jest i prawdy w nim nie ma" (1J 2,4), "Jeśliby, kto mówił: miłuję Boga, a brata swego nienawidził, jest kłamcą, albowiem, kto nie miłuje brata swego, którego widzi, nie może miłować Boga, którego nie widzi" (1J 4,20), "Kto wierzy w Syna Bożego, ten ma w sobie świadectwo Boga, kto nie wierzy Bogu, uczynił Go kłamcą, bonie uwierzył świadectwu, jakie Bóg dał o swoim Synu"(1J 5,10).

5. KŁAMSTWA PERFIDNE
Są to kłamstwa najgorszego kalibru, ponieważ bezpowrotnie niszczą reputację bliźniego. Istnieją dwa przejawy tego kłamstwa: oszczerstwo i fałszywe zeznanie.
- Oszczerstwo (kalumnia, potwarz)
Oszczerstwo jest oczernianiem, szkalowaniem kogoś, nakłamaniem na bliźniego albo zarzucaniem mu zła, którego nie popełnił. Oczernianie jest kłamstwem szczególnie niebezpiecznym, bo zawsze łączy się z krzywdą bliźniego i naraża go nieraz na poważne straty. Bywały przypadki, że na skutek oszczerstwa ludzie tracili całą majętność, a nawet życie (2Sm 19,24-30. por. 1Sm 21 i 22r).
Pismo Święte surowo piętnuje oszczerstwo: "Nie będziesz szerzył oszczerstw wśród ludu swojego i nie będziesz nastawał na życie swego bliźniego: Jam jest Pan" (Lev 19,16). "... oszczerca nie ostoi się na ziemi, nieszczęście strąci męża gwałtownego do upadku" (Ps 140,12). "Człowiek przewrotny wywołuje zwadę, a oszczerca skłóca ze sobą przyjaciół" (Przyp 16,28. por. Przyp 11,13). "Gdy nie ma drzewa, ogień gaśnie, gdy nie ma oszczercy zwada ustaje" (Przyp 26,20). Oszczerca to potwarca, plotkarz, podszczuwacz, podżegacz, klatecznik.
Bernard z Clairvaux (1090-1153), wielki mistyk średniowiecza powiedział: "Oszczerstwo rani trzy osoby: oszczercę, oczernionego i słuchacza. Nie chcę rozstrzygać, kto jest bardziej karygodny, czy ten, kto złymi słowy sławę bliźniego narusza, czy też ten, który takiej mowy słucha. Wiem tylko, jaka różnica zachodzi pomiędzy jednym i drugim: pierwszy ma czarta na języku, a drugi w uchu". Sokrates (469-399 r. p.n.e.) natomiast, słynny filozof starożytności powiedział: "Nie można poufalić się z oszczercami i obmówcami: oni rozmawiają nie z dobrej, ale złej woli. I gdy przed tobą odsłaniają sekretne rzeczy innych, to przed innymi odsłaniać będą twoje".
Słowo Boże mówi, że ludzie chętnie słuchają repertuaru oszczerców: "Słowa oszczercy są jak przysmak i gładko spływają do głębi wnętrzności" (Przyp 18,8). "Słowa potwarcy są jak łakocie; spływają gładko w głąb ciała" (Przyp 26,22). Pismo Święte ostrzega przed oczernianiem (Przyp 30,10), podobnie Pan Jezus Chrystus ostrzegał swych uczniów przed oszczercami (Mt 5,11). Najczęstszą przyczyną oszczerstw jest zazdrość, zawiść, nienawiść do kogoś, chęć szkodzenia komuś, względnie chęć wybielenia siebie wobec innych (Łk 15,29-30). Pismo Święte mówi również, że potwarcy i oszczercy Królestwa Bożego nie odziedziczą (1Kor 6.10. por. Gl 5,20; 21; 2Tm 3,3).
- Fałszywe zeznanie
Grzech ten popełnia każdy, kto fałszywie świadczy, zeznaje kłamliwie na niekorzyść bliźniego. Może to mieć miejsce prywatnie np. Piotr zeznał fałszywie, że nie zna Jezusa i potwierdził to jeszcze zaklęciem i przysięgą (Mk 14,71). Jest to rodzaj kłamstwa krzywdząco raniący bliźniego i połączony niemal zawsze z krzywoprzysięstwem (Mt 26,72.74). Najczęściej jednak tego rodzaju kłamstwa udzie popełniają publicznie np. fałszywe zeznanie w sądzie. Słowo Boże ostrzega przed popełnianiem takiego grzechu (Ex 20,16; Deut 5,20):
- Zeznanie nie może opierać się na świadectwie jednego świadka (Num 35,30; Deut 17,6-7; 19,15-20).
- Zeznanie musi być oparte na świadectwie dwóch albo trzech świadków (Deut 17,6-7; 19,15. por. Mt 18,16; 2Kor 13,1; 2Tm 5,19; Hbr 10,28).
- Za fałszywe zeznanie groziła kara śmierci (Deut 19,18-20; Przyp 21,28).
- Słowo Boże surowo potępia składanie fałszywego zeznania (Ex 23,1-3; Przyp 12,17; 14,5; 19,5).
- Pan Jezus Chrystus powiedział, że fałszywe świadectwa, podobnie jak inne grzechy, mają swoje źródło w sercu (Mt 15,19).
Najsmutniejsze w dziejach fałszywe zeznanie miało miejsce w czasie procesu przeciwko Panu Jezusowi Chrystusowi. Żydzi powołali fałszywych świadków, aby oskarżali Pana Jezusa Chrystusa przed Sanhedrynem (Mt 26,59-62), później to samo czynili przed Piłatem (Mk 15,24; Łk 23,2.5).

6. ZDRADA TAJEMNICY
Chociaż obowiązkiem chrześcijanina jest mówienie prawdy zawsze, to jednak zwolnieni jesteśmy od obowiązku wyjawiania prawdy w przypadku, kiedy chroniona jest tajemnicą. W takim przypadku wyjawienie prawdy jest zdradą tajemnicy. Słowo "tajemnica" może mieć bardzo szeroki zakres, bo obejmuje wszystkie niemal prawdy. Tu jednak przez tajemnicę rozumiemy sekret z obowiązkiem nie wyjawiania go wobec niepowołanych. Są dwa rodzaje tajemnic:
- Naturalne - np. duszpasterska
- Powierzone - tajemnica powierzona osobie wybranej, wtajemniczonej.
Biblia mówi, że nie wolno środkami niedozwolonymi wydobywać od drugich tajemnic (por. Samson i Dalila – Sdz 14-16r). Pan Jezus Chrystus nie zawsze wszystko wyjawiał, a w razie potrzeby używał niedomówień (Mt 5,37; J 7,8-10; 11,11-16; Mt 10,16-17; Łk 20,1-8).W Słowie Bożym czytamy: "Kto chodzi jako oszczerca, zdradza tajemnice, lecz człowiek godny zaufania dochowuje tajemnicy" (Przyp 11,13); "Kto jest gadułą, ten zdradza tajemnice, więc nie zadawaj się z plotkarzem" (Przyp 20,19). "Załatw swoją sprawę ze swoim bliźnim, lecz nie wydawaj cudzej tajemnicy, aby cię nie zelżył słuchający i nie przylgnęła do ciebie niesława" (Przyp 25,9-10). Jest kilka kwestii, które mają związek ze zdradą tajemnicy:
- Podsłuchiwanie i podpatrywanie sąsiadów
- Czytanie cudzych listów
- Donosicielstwo (kolaboracja, denuncjacja)
- Wtrącanie się do cudzych spraw (1P 4,15)
- Anonimy
Anonimy stały się plagą społeczną. Z listów anonimowych wylewa się najczęściej cały stek podłości ludzkiego serca.

VI JĘZYK
Zastanawiając się uważnie nad zagadnieniami związanymi z IX przykazaniem dochodzimy do smutnego wniosku, że bardzo często jesteśmy w kolizji z tym przykazaniem. Pan Jezus Chrystus powiedział, że to właśnie z serca pochodzą fałszywe świadectwa (Mt 15,18-19; Mk 7,20-23), że z obfitości serca mówią usta (Mt 12,33-35), i że z każdego słowa próżnego zdamy rachunek (Mt 12,36-37). Język jest narzędziem do wypowiadania tego co jest w sercu. O języku Słowo Boże mówi wiele (Gen 2,19-20; Przyp 10,20.31; 12,18; 15,4). Mówi również o wielu wadach języka (Ps 34,14; Przyp 10,31; 10,14; 15,2.4; 18,21; 21,23; Jk 3,2-12). Dlatego Słowo Boże zaleca panowanie nad językiem (Jk 1,26; Mt 6,7).Panowanie nad językiem zawsze uważano za dowód wielkiej cnoty i doskonałości. Człowiek wielomówny popełnia wiele zła (Przyp 10,19), kto natomiast panuje nad językiem, ten łatwo panuje nad innymi rzeczami (Ps 34,14; Przyp 13,2.3; Jk 1,19).
"Panie, połóż straż ustom moim, strzeż drzwi wara moich" (Ps 141,3).

Za zgodą wydawnictwa "Łaska i Pokój"